https://youtube.com/shorts/ZT7x6N1iteY?feature=shareПолучит

https://youtube.com/shorts/oHFalElSjuU?feature=share

1․Գագիկը ունի 50 կանաչ մատիտ և 30 կապույտ մատիտ։Քանի մատիտ ունի Գագիկը։

Լուծում՝․50-30=20

Պատասխան՝․20։

2,Լիան ունի 30 գրիչ և 10 հատով պակաս։Քանի գրիչ ունի Լիան։

Լուծում՝․30-10=20

Պատասխան՝․20։

Հիշի՛ր. Ի տարբերություն բազմապատկման, գումարման կամ հանման բաժանումը սկսում ենք առաջին թվից, այսինքն ձախից աջ:   Հիշենք, որ բաժանման գործողության յուրաքանչյուր թիվ ունի իր անվանումը:                                          Բաժանելի   բաժանարար   քանորդ                                 65:5=13   ·       Այն թիվը, որը բաժանվում, է կոչվում է բաժանելի:   ·       Այն թիվը որի վրա է կատարվում բաժանումը, կոչվում է բաժանարար:   ·       Բաժանման արդյունքը (պատասխան) կոչվում է քանորդ:   Դիտարկենք հետևյալ օրինակը 72:3=24 7:3=2 մնացորդ 1 12:3=4   Սկսում ենք առաջին թվից, և որոշում ենք, թե 7-ի մեջ քանի 3 կա: Գտնելով, որ 7-ի մեջ ունենք 2 հատ 3, ստանում ենք 6: Բայց չենք մոռանում, որ 6-ը 7-ից հանելով դեռ մեր մոտ մնում է 1 միավոր, որը 3-ի չի բաժանվում: Դրա համար անցնում ենք առաջ և վերցնում ենք նաև 2-ը, այսինքն 1-ի կողքը դնելով 2 թվանշանը և ստանալով 12 թիվը, կհաշվենք 12:3-ի արտահայտությունը և կստանանք 4: Պատասխանում կստանանք 24: 72:6=12                       88:4=22                        99:33=3 45:3=15                       99:3=33                       88:22=4 84:7=12                     77:77=11                       66:33=2 84:6=14                        44:4=1133:11=3 56:4=14                       44:2=22                       77:11=7 95:5=19                       66:3=22                       99:99=1 72:3=24                    66:66,=11                     44:22=22 48:3=16 55:5=11                       22:11=2   Հիշի՛ր. 1.      Թիվը 1-ի բաժանելիս ստանում ենք նույն թիվը: 2.      Թիվը նույն թվին բաժանելիս ստանում ենք 1: 3.      Թիվը 0-ի բաժանելիս ստանում ենք 0: 4.      Թիվը 10-ի, 100-ի, 1000-ի բաժանելիս բաժանելիից կրճատում ենք բաժանարարի մեջ եղած 0-ները Կատարի՛ր առաջադրանքը (123-23):5=20 (257-77):6=3 (1596-1500):8=12 (3650-650):3=1000 (9400-9200):10=20 (56700-1850):0=0 պատասխանը չկա (14500-13000):1= 1500 (6540-6500):40=1 (18000-8000):1000=10 (9500-500):100=90  

Առաջադրանք 1.  

Գրի՛ր 10 եռանիշ թվեր, որոնց տասնավորը 8 է- 888 781 189 128 348 568 798 987 168 238

Գրի՛ր հինգ հնգանիշ թվեր, որոնց հարյուրավորը 0 է-5012 1023 2023 2098 3031  

Գրի՛ր 5 քառանիշ թիվ, որոնց հարյուրավորը և միավորը 1 է- 4141 3131 8181 9191 5151

Առաջադրանք 2  

Գրի՛ր թվանշաններով 286,5611,20143, 688,

Երկու հարյուր ութսունվեց, հինգ հազար վեց հարյուր տասնմեկ, քսան հազար հարյուր քառասուներեք, վեց

հարյուր, ութսունութ 

Առաջադրանք 3  

Դի՛ր համապատասխան գործողության նշանը, որպեսզի հավասարությունը ճիշտ ստանանք  

+, -, x, / 

6 x 5 + 9 = 39  

10 x 10 + 28= 128 

85- 5 +20= 100 

15x  2 +20= 50 

100- 50- 20= 30 

1500- 1000+25=525

 

1․Գագիկը ունի 50 կանաչ մատիտ և 30 կապույտ մատիտ։Քանի մատիտ ունի Գագիկը։

Լուծում՝․50-30=20

Պատասխան՝․20։

2,Լիան ունի 30 գրիչ և 10 հատով պակաս։Քանի գրիչ ունի Լիան։

Լուծում՝․30-10=20

Պատասխան՝․20։

3․Արփին ունի 20 մազակալ և 10-ով պակաս։Քանի մազակալ ունի Արփին։

Լուծում՝․20-10=10

Պատասխան՝․10։

4․Ալիսան ունի 60 բլոկնոտ և 20-ով պակաս։Քանի բլոկնոտ ունի Ալիսան։

Լուծում՝․60-20=40

Պատասխան՝․40։

5․Ալենը ունի 70 մեքենա և 50-ով պակաս։Քանի մեքենա ունի Ալենը։

Լուծում՝․70-50=20

Պատասխան՝․20

խնդիրը լավ հասկանալու համար անրաժեշտե հստակ առանձնացնել խնդրի պայմանը և պահանջը ։ Դա կոչվում է համառոտագրություն։

փորձենք համառոտագրել խնդիրը

Շուշանը ունի 20 կարմիր մատիտ և 10-ով պակաս կանաչ մատիտ- ՊԱՅՄԱՆ-

քանի մատիտ ունի Շուշանը։ -ՊԱՀԱՆՋ-

համառոտագրություն

կարմիր մաիտիտ-20

կանաչ մատիտ -10-ով պակաս

պահանջ ընդամեն ? մատիտ

համառոտագրությունից տեսնում ենք որ խնդիրը լուծելու համար պետքե կատարենք երկու գործողություն

նախ պետք է հաշվենք կանաչ մատիտների քանակը ապա ընդանուր մատիտները

լուծում 20-10=10 20+10=30

պատ․՜ 30

ա) Լուծում՝

1)250+200=450

2)450-350=100

բ) Լուծում`

1)200+400=600

2)600-450=150

ա)1×9=9

2×9=18

3×9=27

6×3=18

6×4=24

6×5=30

42:6=7

36:6=6

60:6=10

40:4=10

40:8=5

40:5=8

բ)4×6=24

5×6=30

6×6=36

7×4=28

7×5=35

7×6=42

70:7=10

81:9=9

72:9=8

20:3=10

30:5=6

30:6=5

ա)9,444,1000

բ)66,328,105

ա)տասնչորս,հինգ հարյուր վաթսունչորս,ինը հարյուր իննսունինը

բ)ինը,վաթսուներեք,յոթ հարյուր ութսուներեք

ա) Լուծում՝

1)240+60=300

2)240+300=540

բ) Լուծում`

1)400-50=350

2)400+350=750

գ) Լուծում`

1)250-30=220

2)250+220=470

ա)5+2×7=19

8×6+5=53

բ)40-40:4=30

83-48:6=75

գ)36;4×8=12

18:2×6=54

Բազմապատկման գործողության տեղափոխական հատկությունը

Շոկոլադի այս սալիկը բաղկացած է փոքրիկ կտորների 4 շարքերից, յուրաքանչյուր շարքում` 7 կտոր:

Ընդամենը քանի՞ կտորներից է բաղկացած սալիկը:

Այս խնդիրը լուծելու համար պետք է կատարել 4⋅7 բազմապատկումը:

Այսպիսով, սալիկը բաղկացած է 28 կտորներից:

Շրջենք նույն սալիկը:

Հիմա այն բաղկացած է փոքրիկ կտորների 7 շարքերից, յուրաքանչյուր շարքում` 4 կտոր:

Կտորների ընդհանուր թիվը կլինի 7⋅4:

Սա շոկոլադի նույն սալիկն է, և կտորների ընդհանուր թիվը շրջելուց չի փոխվում:

Գալիս ենք հետևյալ հավասարությանը՝ 4⋅7=7⋅4:

Եզրակացնում ենք, որ բազմապատկում կատարելիս արտադրիչների տեղերը կարելի է փոխել:

Սա բազմապատկման գործողության տեղափոխական հատկությունն է:

Արտադրիչների տեղերը փոխելիս արտադրյալը չի փոխվում:

Առաջադրանքները կատարի՛ր ըստ օրինակի

12×3=3×12=36

24×5=5×24=120

18×8=8×18=144

23×9=9×23=207

41×3=3×41=123

18×4=4×18=72

11×9=9×11=99

34×3=3×43=102

52×3=3×52=154

62×2=2×62=124

13×8=8×13=104

28×7=7×18=196

46×6=6×46=276

Սա բազմապատկման գործողության զուգորդական հատկություն

Գևորգն ունի այս խաղալիքը, որը կազմված է փոքր խորանարդիկներից:

Գևորգը որոշեց հաշվել փոքր խորանարդիկների ընդհանուր թիվը:

1-ին եղանակ

Նա նկատեց, որ երբ վերևից է նայում, ապա տեսնում է կանաչով ներկված խորանարդիկների 4 շարք, յուրաքանչյուրում` 5 խորանարդիկ:

Ուրեմն, կանաչով ներկված են ընդամենը 4⋅5=20 խորանարդիկ:

Գևորգը հասկացավ, որ այս 20 խորանարդիկները կազմում են ընդամենը վերևի շերտը: Իսկ խաղալիքն ունի այդպիսի 3 շերտ:

Ուրեմն, 3-ը պետք է բազմապատկել 20-ով՝ 3⋅20=60:

Պատասխան՝ խաղալիքը բաղկացած է 60 խորանարդիկներից:

Ուշադրություն

Խորանարդիկների թիվը գտնելու համար Գևորգը կատարեց հետևյալ գործողությունները՝ 3⋅(4⋅5):

Գևորգը հասկացավ, որ խորանարդիկների թիվը կարող էր հաշվել մեկ այլ եղանակով:

2-րդ եղանակ

Գևորգը նկատեց, որ երբ նայում է ձախից, ապա տեսնում է կարմիրով ներկված խորանարդիկների 3 շարք, յուրաքանչյուրում՝ 4 խորանարդիկ:

Ուրեմն, կարմիրով ներկված է ընդամենը 3⋅4=12 խորանարդիկ:

Գևորգը հասկացավ, որ այս 12 խորանարդիկները կազմում են ընդամենը ձախ շերտը: Իսկ խաղալիքն ունի այդպիսի 5 շերտ: 

Ուրեմն, 12-ը պետք է բազմապատկել 5-ով:

Ուշադրություն

Այսպիսով, խորանարդիկների թիվը կարելի է հաշվել նաև այսպես՝ (3⋅4)⋅5:

Գևորգը եզրակացրեց, որ 3⋅(4⋅5)=(3⋅4)⋅5:

Սա բազմապատկման գործողության զուգորդական հատկությունն է:

Մի քանի թվերի արտադրյալը չի փոխվի, եթե որևէ երկու հարևան արտադրիչները փոխարինենք դրանց արտադրյալով:

Օրինակ

ա) Հաշվենք 20⋅3⋅2 արտադրյալը:

20.3.2=120

2․20․3=120

Կատարի՛ր առաջադրանքները ըստ օրինակի

3x12x10=36×10=360

10x3x12=30×12=360

6x5x13=30×13=390

3x15x10=45×10=450

5x21x2=105×2=210

7x9x3=63×3=189

9x6x8=54×8=432

11x8x2=88×2=176

Կամ․

Առաջին և երկրորդ արտադրիչները փոխարինենք դրանց արտադրյալով՝ 20⋅3⋅2=60⋅2=120

բ) Հաշվենք 5⋅3⋅10 արտադրյալը:

Երկրորդ և երրորդ արտադրիչները փոխարինենք դրանց արտադրյալով՝ 5⋅3⋅10=5⋅30=150

Կատարիր առաջադրանքը ըստ օրինակի․

21x5x3=21×15=315

105x3=315

21x15=315

32x3x5=32×15=480

18x4x3=18×12=216

52x5x2=52×10=520

19x6x4=19×24=456

Արտադրյալի հատկությունները

Խնդիր.

Վարդանն ուներ 3 հատ 50 դրամանոց մետաղադրամ:

Մայրիկը Վարդանին տվեց ևս 3 հատ 50 դրամանոց մետաղադրամ:

Արդյունքում որքա՞ն փող եղավ Վարդանի մոտ:

Լուծում.

Վարդանն ուներ 3 հատ 50 դրամանոց մետաղադրամ:

Ընդամենը Վարդանն ուներ 50⋅3=150 դրամ:

Մայրիկը Վարդանին տվեց ևս 3 հատ 50 դրամանոց մետաղադրամ:

Վարդանի մոտ եղավ 6 հատ 50 դրամանոց մետաղադրամ:

Ընդամենը դարձավ 50⋅6=300 դրամ:

Պատասխան՝ Վարդանի մոտ եղավ 300 դրամ:

Ի՞նչ ենք եզրակացնում այս խնդրից:

Վարդանի մոտ կար 50⋅3=150 դրամ և դարձավ 50⋅6=300 դրամ:

Համեմատելով 50⋅3=150 և 50⋅6=300 բազմապատկումները՝ նկատում ենք, որ 50-ի արտադրիչը 3-ից դարձավ 6, այսինքն՝ մեծացավ 2 անգամ:

Այդ պատճառով 150 արտադրյալը դարձավ 300, այսինքն ևս մեծացավ 2 անգամ:

Եկանք հետևյալ կանոնին.

Քանի անգամ մեծացնում ենք արտադրիչը, այդքան անգամ մեծանում է արտադրյալը:

Ճիշտ է նաև փոքրացման մասին կանոնը.

Քանի անգամ փոքրացնում ենք արտադրիչը, այդքան անգամ փոքրանում է արտադրյալը:

օրինակ՜ 367

300+60+7=367

574=500+70+4

632=600+30+2

819=800+10+9

248=200+40+8

475=400+70+5

346=300+40+6

600+40+5=645

300+80+8=388

600+10+0=610

200+90+3=293

500+60+4=564

700+20+1=721

100+10+1=111

200+80+4=284

100+20+4=124

120+80+5=205

400+20+2=422

28X7=196

34X6=204

28X5=140

19X3=57

53X6= 318

45X7=315

62×3=186

միանիշ

ամենաթոքր-1

ամենամեծ-9

երկնիշ

ամենափոքր-10

ամենամեծ-99

եռանիշ

ամենափոքր-100

ամենամեծ-999

քառանիշ

ամենափոքր-1000

ամենամեծ-9999

100+52=152

10+100=110

1000-999=1

խնդիր

հայրիկ արաին տվեց 250 դր իսկ պապիկ 200: Արան այդ գումարով, որ արժեր 350 դր որքան գումար մնաց

լուծում 250+200=450

450-350=150

պատ․՜ 150